Na een verleden van verslaving en een dakloos bestaan wil Ramon (35) zijn ervaring en kennis inzetten voor anderen. Hij zit nu in zijn tweede studiejaar en is stagiair bij RIBW Nijmegen & Rivierenland. Dat bevalt hem goed. “Geen dag is hetzelfde en geen mens is hetzelfde. Daar leer ik continu van.”
Zijn verhaal begint negen jaar geleden, als hij wordt opgenomen in een verslavingskliniek. Aansluitend begint hij met vrijwilligerswerk en start een mbo-opleiding, die hij halverwege moet afbreken door een burn-out. “Ik vond het moeilijk om me ‘leerbaar op te stellen’ omdat ik al ruim acht jaar vrijwilligerswerk deed en daardoor veel al wist. Tijdens de opleiding hoorde ik weinig nieuws en ik heb geen bevestiging nodig. Ik ben behoorlijk zelfverzekerd.”
Om voor zijn werk toch een diploma te hebben, begint Ramon later alsnog aan de tweejarige hbo-opleiding voor ervaringsdeskundige in zorg en welzijn. “In een andere regio, bij een andere instelling en met een andere doelgroep”, vertelt hij. “Bewust, omdat ik dan nog niet alles weet. Vooraf heb ik wel vrijwilligerswerk gedaan bij de RIBW, om te weten waar het over gaat en te kijken of het me aanspreekt.”
Ramon wil ‘het onbegrijpelijke begrijpen’ en dat lukt hem steeds beter. “Ik begrijp de verwarde man op straat heel goed, maar ook de directeur van de instelling die er dagelijks mee te maken heeft. Alleen de mensen daar tussenin nog niet altijd. Daar hoop ik nog veel over te leren.” Ramon probeert geen oordeel over te hebben. “Ik vind wel veel, maar ik zal nooit iemand afkeuren om iets. Of iemand prijzen om iets, want iemand moet zichzelf prijzen. Het moet niet gaan om mijn bevestiging.”
Vergeten kind
Zijn eigen verslavingsverhaal begint op hele jonge leeftijd. “Ik was acht jaar toen ik begon met middelengebruik. Met een verslaafde tienermoeder en een drugsdealer als vader ben ik vaak vergeten in de thuissituatie. Overdag leefde ik in chaos en ruzie, maar ’s avonds kwamen er mensen langs, werd er van alles gebruikt en was het gezellig. In mijn ogen maakten de middelen het leven leuk.”
Hij was twaalf toen zijn ouders uit elkaar gingen en hij met zijn twee jongere broers bij zijn vader ging wonen. “Hij deed zijn best, maar wist niet hoe hij een vader moest zijn”, zegt Ramon. “Op dertienjarige leeftijd ging ik zwaardere middelen gebruiken. Mijn vader zei daarover alleen dat hij het niet leuk vond, maar dat het mijn keuze was.” Via een snuffelstage bij het jongerencentrum kwam Ramon in aanraking met jongerenwerk. “School lukte niet, maar dat werk wel”, zegt hij daarover. “Op mijn achttiende ben ik bij het jongerencentrum gaan werken.”
Psychose
Helaas moest hij daar op zijn twintigste stoppen vanwege zijn verslaving. “Van de wet mag ik als drugsgebruiker niet met jongeren werken. Ik ben daarna nog meer gaan gebruiken, raakte mijn huis kwijt en ben twee jaar dakloos geweest. Uiteindelijk kwam ik als spookbewoner in een kraakpand terecht en ontmoette een meisje met wie ik voor het eerst een gezonde relatie kreeg. Na vier maanden overleed zij echter en ik belandde in een psychose. Ik was mezelf helemaal kwijt. Op een helder moment had ik door hoe slecht het ging en trok aan de bel.”
Hij werd opgenomen en stopte met drugs. “Ik kan mensen helpen om orde te scheppen, omdat ik dat zelf ook heb moeten doen. In het contact merk ik dat cliënten het prettig vinden dat ik daar ervaring mee heb. Daarmee ben ik van toegevoegde waarde, maar ik kan niet zonder mijn reguliere collega’s. Zelf zou ik geen psychiater willen zijn, maar we vullen elkaar aan in de zorg. Ik kan de vertaalslag maken tussen de cliënt en mijn niet-ervaringsdeskundige collega’s. Ik kan iets uitleggen.”
Perspectief
Ramon heeft zijn leven nu op orde. Hij woont in een appartement met zijn vrouw, twee honden, kat en hamster. “Ik hoop dit werk te kunnen doen tot ze me in een rolstoel moeten voortduwen. Als ik maar kan praten.” Het meest interessant vindt hij onbegrepen “taboecliënten” met een complex verleden. “Ze hebben gelijkenissen met mijn leven, maar het dubbeltje is net de andere kant op gevallen. Dan is de uitdaging om niet af te keuren of te prijzen groter.”
